Chủ nghĩa dân túy và lý thuyết mị dân
Cho đến bây giờ, cái gọi là chủ nghĩa dân túy xuất hiện trong đời sống nhân loại đã có hơn 100 năm. Dù đã xuất hiện với thời gian tương đối dài, nhưng chỉ những năm gần đây, nó mới có sức ảnh hưởng đến đời sống văn hóa, chính trị và kinh tế của các quốc gia.
Vậy, cái gọi là chủ nghĩa dân túy là như thế nào? Cho đến bây giờ, cái gọi là chủ nghĩa dân túy cũng chỉ tồn tại cơ bản ở các nước phương Tây và cũng có nhiều khái niệm và cách hiểu khác nhau. Nhưng tựu trung lại, theo Bách khoa toàn thư về dân chủ thì chủ nghĩa dân túy là một phong trào chính trị nhấn mạnh lợi ích, đặc điểm văn hóa và tình cảm tự phát của những người dân bình thường, trái ngược với những người của một tầng lớp đặc quyền.
Để hợp pháp hóa chính nó, các phong trào dân túy thường nói chuyện trực tiếp về ý muốn của số đông thông qua các cuộc họp đại chúng, trưng cầu dân ý hoặc các hình thức dân chủ trực tiếp mà không cần quan tâm đến việc phân chia quyền hạn, quyền lợi của thiểu số. Nói như thế, có nghĩa, chủ nghĩa dân túy chưa phải là một hệ lý thuyết mà chỉ là một phong trào chính trị. Một phong trào chính trị được núp dưới bóng ủng hộ quyền lực của những người dân thường trong cuộc đấu tranh với tầng lớp đặc quyền. Một thứ lý thuyết của giới chính trị mị dân, ủng hộ quyền và sức mạnh của người dân trong cuộc đấu tranh chống lại giới thượng lưu đặc quyền.
Vì núp dưới bóng ủng hộ và đấu tranh cho những người dân thường với tầng lớp đặc quyền nên những vấn đề dân túy đưa ra rất dễ lôi kéo và làm cho người tiếp nhận nó mù mờ về một lý tưởng không tưởng trong đời sống xã hội loài người. Nhằm lợi dụng “số đông” trong xã hội, bản chất của cái gọi là chủ nghĩa dân túy không gì khác là những tư tưởng và hoạt động chính trị với mục đích kêu gọi sự thay đổi hệ thống chính trị và xã hội theo xu hướng của đám đông. Nói trắng ra là thủ đoạn chính trị mang tính chất mị dân, đánh vào tâm lý của đám đông để kêu gọi, tổ chức phong trào nhằm lôi kéo, tranh thủ quần chúng thực hiện những ý tưởng và hoạt động chính trị chống lại hệ thống chính trị hiện hành.
Với những người theo lý thuyết dân túy thường tự cho bản thân là gần gũi, thông cảm, chia sẻ với dân chúng, một thứ dân chủ không tưởng cho tất cả các thành phần, đối tượng có mặt trong đời sống xã hội, không cần phân biệt phải trái, đúng sai, miễn là đáp ứng được yêu cầu của đám đông. Có thể hiểu một cách ngắn gọn, cái gọi là chủ nghĩa dân túy không có giá trị cụ thể, nó chủ yếu nhằm vào việc giành lòng tin của số đông quần chúng bằng cách lợi dụng những khiếm khuyết, tồn tại của hệ thống chính trị hiện hành để lôi kéo người dân vào mục đích riêng cùng những lời hứa suông, không có trách nhiệm.
Cũng xuất phát từ những tồn tại trong thực tiễn cuộc sống, lợi dụng vào niềm tin của quần chúng, lôi kéo được số đông vì lợi ích cá nhân, chủ nghĩa dân túy trở thành thủ đoạn chính trị của những kẻ chống đối xã hội hiện tại, cơ hội nhằm nắm lấy thời cơ, lợi dụng tâm lý quần chúng để chia rẽ nội bộ hệ thống chính trị hiện hành, từng bước nắm lấy quyền lực bằng các phương pháp dân chủ. Như vậy, chủ nghĩa dân túy không phải là một hệ thống tư tưởng như cái gọi là “đại diện cho nhân dân”.
Cốt lõi bản chất của cái gọi là chủ nghĩa dân túy thực chất là những thủ đoạn chính trị mang tính chất cơ hội, mị dân, đánh vào tâm lý, lợi ích cá nhân hay một đám đông để kêu gọi, lôi kéo, tranh thủ sự ủng hộ của dư luận và quần chúng. Chủ nghĩa dân túy không có sự nhất quán giữa nói và làm, giữa lý thuyết và hành động. Chủ nghĩa dân túy thường đi liền với chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, tinh thần quốc gia vị kỷ, bành trướng, bá quyền và sự biệt lập văn hóa của mỗi dân tộc.
Ở Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, không tồn tại cái gọi là “giới thượng lưu đặc quyền”, dân chủ được mở rộng và phát huy. Lợi dụng dân chủ được mở rộng, những khó khăn về kinh tế, phức tạp về an ninh, việc chậm chễ trong xử lý các vấn đề về đời sống, thị trường, nhất là những sai phạm của một số cán bộ trong bộ máy chính quyền các cấp, các đối tượng thù địch, chống đối đã thực hiện những thủ đoạn, cách thức, hình thức của cái gọi là chủ nghĩa dân túy nhằm lôi kéo, xúi giục, kích động vào đời sống xã hội.
Và trong một góc độ nào đó, nó đã có ảnh hưởng nhất định đến tư tưởng, tâm lý, tình cảm, niềm tin của quần chúng với Đảng, Nhà nước. Nó gieo rắc niềm tin vào một bộ phận quần chúng về một xã hội không tưởng, gây tác động đến an ninh, chính trị, kinh tế và đời sống xã hội.
Đảng Cộng sản Việt Nam, người lãnh đạo và đại diện duy nhất lợi ích của giai cấp và nhân dân, xác định rất rõ hệ tư tưởng của mình. Chủ nghĩa Mác-Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, là kim chỉ nam cho mọi hành động. Như vậy, với bất cứ thứ chủ nghĩa nào khác, với bất cứ thứ lý thuyết nào khác, mọi sự xa rời hệ tư tưởng nền tảng đều đi trái với bản chất của giai cấp, với lợi ích của dân tộc. Với cái gọi là chủ nghĩa dân túy, dù có khoác lên mình bất cứ “chiếc áo” hào nhoáng đến đâu thì những quan điểm, tư tưởng của nó vẫn lộ rõ sự đối lập với hệ tư tưởng nền tảng mà Đảng, giai cấp và nhân dân đã xác định.
Bản chất của cái gọi là chủ nghĩa dân túy, chủ nghĩa nhân đạo, dân chủ mà các đối tượng thù địch, chống đối sử dụng lâu nay trong chiêu bài dân chủ, nhân đạo, nhân quyền vẫn là chủ nghĩa cơ hội, mị dân, phỉnh nịnh, lừa dối. Mục đích duy nhất của cái gọi là chủ nghĩa dân túy là xóa bỏ chế độ, xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, phủ nhận những thành quả mà cả dân tộc đã phải đổ xương máu với biết bao thế hệ, con người qua 90 năm từ khi có Đảng mới giành được. Trong xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, mục tiêu mà Đảng, Nhà nước xây dựng, nhất định không thể có sự tồn tại của cái gọi là chủ nghĩa dân túy với thứ lý thuyết mị dân, không tưởng.
Phạm Quế Nghi/Biên Phòng
