Nâng cao trách nhiệm, xử lý vi phạm của phóng viên, cơ quan báo chí

Thời gian qua, hoạt động báo chí ở Việt Nam bên cạnh những ưu điểm thì còn tồn tại những hạn chế như: một số cơ quan báo chí hoạt động chưa đúng với tôn chỉ, mục đích; cấp giấy giới thiệu tràn lan, thậm chí cấp giấy giới thiệu khống, để trống họ tên phóng viên, nội dung và cơ quan giới thiệu đến làm việc để phóng viên tự điền vào, từ đó kéo theo nhiều sai phạm nghiêm trọng; việc mạo danh phóng viên để hoạt động tác nghiệp báo chí nhằm mục đích tư lợi, có hành vi vi phạm pháp luật; cơ quan báo chí tuyển chọn phóng viên không đủ tiêu chuẩn, thậm chí từng bị kỷ luật, sa thải khi làm việc trong các cơ quan nhà nước, để rồi trong quá trình tác nghiệp báo chí đã vi phạm đạo đức nghề nghiệp, vi phạm pháp luật.

Tình trạng trên đã ảnh hưởng đến hoạt động báo chí trong cả nước nói chung và tỉnh Phú Yên nói riêng, đòi hỏi các cơ cơ quan quản lý nhà nước về báo chí vào cuộc, có biện pháp chấn chỉnh, xử lý.

1. Ngày 12/7/2020, Tạp Chí Vận tải Ô tô cấp giấy giới thiệu cho Phan Bá Hoài để hoạt động tác nghiệp báo chí, điều đáng lưu ý là nội dung của giấy giới thiệu lại không đúng theo quy định của Bộ Thông tin và Truyền thông. Giấy giới thiệu không ghi rõ cần làm việc với cơ quan, tổ chức nào, nội dung gì và thời gian cụ thể. Nghiêm trọng hơn, Phan Bá Hoài đã sử dụng giấy giới thiệu này để đăng ký làm việc với Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên, qua đó đề nghị lãnh đạo chi nhánh cung cấp thông tin về việc giải quyết hồ sơ liên quan đất đai trên địa bàn huyện. Việc Tạp chí Vận tải Ô tô cấp giấy giới thiệu để phóng viên đăng ký thu thập thông tin, tác nghiệp về lĩnh vực đất đai là hoàn toàn trái với tôn chỉ, mục đích của Tạp chí Vận tải Ô tô. Điều đáng chú ý là Phan Bá Hoài trước đây từng là chuyên viên Sở Tư pháp tỉnh Phú Yên, sau đó là công chức tư pháp – hộ tịch của UBND xã Eabar, huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên. Năm 2015 Phan Bá Hoài tiếp nhận nội dung tố cáo của công dân nhưng không báo cáo cho cấp có thẩm quyền, mà lại tự ý gặp người tố cáo xác minh vụ việc, rồi gặp người bị tố cáo đề nghị đưa tiền và hù dọa nếu không đưa tiền thì sẽ bị mất việc, đi tù, ảnh hưởng đến công việc, con cái. Xét thấy hành vi của Hoài có dấu hiệu vi phạm pháp luật, Huyện ủy Sông Hinh đã thanh tra và ra quyết định khai trừ Đảng, UBND huyện Sông Hinh ra quyết định buộc thôi việc đối với Phan Bá Hoài. Từ năm 2018 đến nay, Phan Bá Hoài liên tục làm “phóng viên”, cộng tác viên cho nhiều tờ báo như: Báo điện tử Tầm nhìn, Tạp chí điện tử Làng mới, Vận tải ô tô, Pháp luật và doanh nghiệp… và có nhiều hoạt động tác nghiệp báo chí phức tạp, ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự tại địa phương.

2. Ngày 24/7/2020, có 02 trường hợp gồm Dương Quốc Hùng – tự nhận là phóng viên Báo Kinh tế nông thôn và Lê Ngọc Anh – Báo Pháp luật Việt Nam đã đăng ký làm việc với Trung tâm Huấn luyện và thi đấu Thể dục thể thao thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Yên để làm việc, thu thập thông tin viết bài liên quan đến việc cho thuê mặt bằng tại Trung tâm này. Trong đó, Dương Quốc Hùng đã sử dụng Giấy giới thiệu của Báo Kinh tế nông thôn cấp ngày 21/7/2020 với nội dung được cử đến để làm rõ việc cho thuê đất tại khu vực nhà thi đấu Lê Trung Kiên?!, còn phóng viên Lê Ngọc Anh sử dụng Giấy giới thiệu do Báo Pháp luật Việt Nam (cơ quan chủ quản là Bộ Tư pháp) cấp ngày 01/7/2020 với nội dung được cử đến các tỉnh miền Trung để thu thập thông tin viết bài đăng báo.

Đáng chú ý, Dương Quốc Hùng đã sử dụng Giấy giới thiệu do Báo Kinh tế nông thôn cấp. Thời gian ghi trong giấy giới thiệu là ngày 21/7/2020. Tuy nhiên, theo quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, thì kề từ tháng 4/2020, Báo Kinh tế nông thôn đã được chuyển đổi thành Tạp chí Kinh tế nông thôn, vì vậy Dương Quốc Hùng sử dụng giấy giới thiệu của Báo Kinh tế nông thôn cấp ngày 21/7/2020 để làm việc với Trung tâm Huấn luyện và thi đấu Thể dục thể thao là có dấu hiệu vi phạm Khoản 2, Điều 6, Nghị định 159/NĐ-CP, ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản về “Mạo danh nhà báo, phóng viên để hoạt động báo chí”. Đồng thời, nội dung làm việc không phù hợp với tôn chỉ, mục đích của Tạp chí Kinh tế nông thôn.

Còn trường hợp Lê Ngọc Anh sử dụng giấy giới thiệu của Báo Pháp luật Việt Nam không ghi rõ tên cơ quan, tổ chức được cử đến liên hệ làm việc, nội dung làm việc không cụ thể là thực hiện không đúng theo hướng dẫn tại Công văn số 3366/BTTTT-CBC, ngày 28/9/2016 của Bộ Thông tin và Truyền thông.

Trên đây là một số trường hợp phóng viên, cơ quan báo chí đã không tuân thủ đúng các quy định của pháp luật, phớt lờ quy định của cơ quan quản lý nhà nước, xa rời tôn chỉ, mục đích của mình, để phóng viên tác nghiệp có dấu hiệu vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức nghề nghiệp… Đây là những vấn đề rất cần sự vào cuộc của các cơ quan chức năng để xử lý dứt điểm tình trạng đáng lên án này.

Liên quan đến lĩnh vực báo chí, ngày 21/7/2020, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Phú Yên có văn bản số 863/STTTT-TTBCXB hướng dẫn trong công tác làm việc với báo chí và xử lý thông tin báo chí trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Trong đó có hướng dẫn một số nội dung cụ thể gồm:

1. Khi nhận được đề nghị làm việc của phóng viên báo chí, các đơn vị, địa phương cần thực hiện các nội dung sau:

– Đề nghị phóng viên xuất trình thẻ nhà báo còn thời hạn sử dụng do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp. Trường hợp phóng viên không có Thẻ nhà báo, đề nghị xuất trình Giấy giới thiệu (kèm theo giấy tờ tùy thân có dán ảnh). Giấy giới thiệu chỉ có giá trị trong thời hạn nhất định do cơ quan báo chí cấp, ghi rõ tên cơ quan, tổ chức cần làm việc, nội dung và thời gian làm việc cụ thể. Lưu ý: nội dung làm việc phải đúng với tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí mà phóng viên đó được cấp giấy giới thiệu; cần nhận biết Thẻ nhà báo để tránh nhầm lẫn với các loại thẻ, giấy tờ khác như Thẻ phóng viên, Thẻ hội viên, Thẻ tác nghiệp, Thẻ báo chí…Nếu phóng viên không xuất trình được một trong hai giấy tờ đủ điều kiện nêu trên, các đơn vị, địa phương có quyền từ chối đề nghị cung cấp thông tin của phóng viên.

– Trong quá trình trao đổi, đơn vị địa phương có thể ghi âm toàn bộ nội dung buổi làm việc với phóng viên. Trường hợp chưa có thông tin đầy đủ và chính xác để cung cấp theo đề nghị của phóng viên, người có thẩm quyền phát ngôn của đơn vị, địa phương sắp xếp lịch hẹn chính xác để cung cấp thông tin qua nhiều hình thức khác (bằng văn bản, email…).

– Đối với thể loại phỏng vấn, người được phỏng vấn có quyền đề nghị phóng viên cho xem lại bài trước khi cơ quan báo chí đăng, phát. Cơ quan báo chí và người phỏng vấn phải thực hiện yêu cầu đó.

– Sao chụp lại Thẻ nhà báo hoặc Giấy giới thiệu; phiếu yêu cầu nội dung phỏng vấn hoặc cung cấp thông tin (nếu có); dự thảo bài phỏng vấn để lưu hồ sơ công việc.

– Trong trường hợp cần thiết, đơn vị, địa phương cần phải xem xét tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí có phù hợp với nội dung thông tin đề nghị cung cấp hay không. Để tìm hiểu về tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí, cần truy cập vào cổng thông tin điện tử thành phần của Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Phú Yên hoặc link tại địa chỉ http://mic.gov.vn/Pages/Tintuc/142418/Ton-chi-muc-dich-cac-co-quan-bao-chi.html.

2. Các đơn vị, địa phương cần đề cao cảnh giác đối với hành vi giả mạo phóng viên, nhà báo hoặc lợi dụng danh nghĩa phóng viên, nhà báo để trục lợi. Trong quá trình làm việc với phóng viên, nếu có nghi vấn cần báo cáo Sở Thông tin và Truyền thông Phú Yên để phối hợp, xử lý. Đầu mối phối hợp của Sở TTTT là ông Nguyễn Thế Phong – Trưởng phòng Thông tin – Báo chí – Xuất bản, số điện thoại 0914.004.104. Trong trường hợp cần thiết có thể phản ánh qua đường dây nóng của Cục Báo chí – Bộ Thông tin và Truyền thông, số điện thoại: 0886.182.828, email:duongdaynongbaochi@mic.gov.vn .

3. Khi các đơn vị, địa phương có căn cứ cho rằng cơ quan báo chí thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống hoặc gây hiểu lầm làm ảnh hưởng đến uy tín, danh dự, nhân phẩm của cá nhân, đơn vị thì có quyền gửi ý kiến phản hồi bằng văn bản đến cơ quan báo chí, cơ quan chủ quản báo chí, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí là Cục Báo chí – Bộ Thông tin và Truyền thông, Sở Thông tin và Truyền thông Phú Yên, hoặc khởi kiện tại Tòa án theo điều 43 của Luật Báo chí năm 2016.

Bút thiêng